تاریخچه و اهمیت حوزه اجتماعی با شروع انقلاب اسلامی و قطع ید دشمنان، دسیسه و بدخواهی‌ها از سوی کشورهای استبدادی و استکباری در عرصه‌های مختلف علیه کشور عزیز اسلامی ایران آغاز و با پیشرفت زمان‌بر حجم آن افزوده شد و این واقعیتی است که بر کسی پوشیده نیست. کشورهای غربی با خوی استکباری درراه رسیدن به اهداف نامشروع خود از هر فرصتی برای به چالش کشیدن اهداف و آرمان های انقلاب دریغ نورزیدند. مناطق محروم و مرزی دارای ویژگی‌های خاصی از لحاظ فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است که چشم طمع دشمنان برای بر هم زدن بساط انقلاب به آن دوخته‌شده است. بسیار شایسته و منطقی و به‌جا است تا جهت نا امید کردن دشمن با استفاده از توانمندی‌های محلی نسبت به عمق بخشی داخلی و ایجاد امنیت پایدار با اجرای طرح‌های عمرانی، فرهنگی، آموزشی و امدادی اقدام شود و حتی الامکان زمینه استفاده اهالی این مناطق را از مراکز یادشده به‌صورت عام‌المنفعه مهیا نمود. حضور گسترده در این عرصه و خدمت به این قشر محروم نه‌تنها موجبات رضایت الهی و دلگرمی هرچه بیشتر مردم آن مناطق خواهد شد بلکه این خود یکی از مهم‌ترین راه‌های مقابله با جنگ نرم دشمنان محسوب می‌گردد. سفارش دین مبین اسلام در رسیدگی به حال محرومان و مستضعفین و منویات حضرت امام (ره) و امام خامنه‌ای در رسیدگی به حال محرومان و مستضعفین ضرورت وجود ساختار سازمانی جهت انجام مأموریت رسیدگی در مناطق محروم را ایجاب می‌کند. بر اساس همین نیاز در سال 1387 در راستای محرومیت‌زدایی باهدف حفظ امنیت پایدار و عمق‌بخشی داخلی در مناطق حساس، محروم و مرزی کشور، معاونت امور اجتماعی ، فرهنگی و کشاورزی در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) تأسیس و شروع به کارکرد. سپاه به عنوان یکی از بزرگ ترین نهادهای دولتی و مردمی موجود در کشور از ظرفیت های فراوانی برای حضور در عرصه های مختلف برخوردار است، زیرا نه تنها تمام جغرافیای کشور را بوسیله بسیج در کلیه نقاط شهری و روستایی تحت پوشش قرار داده، بلکه از تنوع مأموریت و تعدد و گستردگی فراوان رده های وابسته در اقشار و صفوف مختلف و در موضوعات گوناگون نیز برخوردار است. این قابلیت سبب شده تا سپاه به عنوان یک نیروی بازدارنده قوی با محوریت آمادگی دفاعی به یک سازمان چند منظوره فعال در تمامی عرصه هایی که کشور بدان نیاز دارد مبدل شود، از همین رو دامنه انتظارات از سپاه نیز باید متناسب با این توانمندی ها تعریف و مشخص شود. حضور در عرصه سازندگی و محرومیت زدایی نیز، یکی از ده ها و بلکه صدها موضوعی است که در مقطع کنونی در ردیف مهم ترین مأموریت های سپاه قرار گرفته است، چرا ته این موضوع همواره در رأس شعارهای نظام جمهوری اسلامی قرار داشته و اگر چه موانع و عوامل مختلفی مانند جنگ تحمیلی، تا به حال مانع از اجرای کامل این خواسته شده، اما از آنجا که مشکل توسعه همه جانبه به ویژه توسعه روستایی درصد بالایی از نیاز کشور را شامل می شود همچنان به عنوان محور اصلی مطرح می باشد. همانگونه که اشاره شد، توسعه روستایی در سال های پس از انقلاب از کمیت، کیفیت و تنوع زیادی برخوردار بوده که نمونه های دیگر آن عبارت است از آبرسانی ، برق رسانی ، راه روستایی و ده ها موضوع دیگر از جمله توسعه مخابراتی، بهداشتی، آموزشی و سایر موارد، اما به نظر می رسد با توجه به عوامل مختلف از جمله هزینه های سنگین ناشی از جنگ تحمیلی، افزایش شدید جمعیت، افزایش تعداد مهاجران و مشکلات مشابه دیگر، هنوز تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله زیادی باقی مانده که پر کردن این خلأ تنها با مشارکت جدی و متقابل مردم و دولت و یک حرکت انقلابی از سوی نهادی برخاسته از متن انقلاب مانند سپاه وبسیج میسر است. موضوع سازندگی و محرومیت زدایی، موضوعی است که اجرای آن پیش از هرچیز نیازمند ارائه تعاریف شفاف و صریح از واژه های حوزه مربوط به خود است تا امکان تهیه مقدمات و شرایط اجرای کار در قالب یک طرح مشخص و هدفمند فراهم شود.