مطابق فتوای مرجع عالیقدر حضرت آیت ا... خامنه‌ای (مدظله‌العالی) احکام متفرّقه خیارات س 1572: آیا ترک مطالبه حق یا تأخیر در مطالبه آن مثلا به مدّت دو سال شرعا موجب سقوط حق مىشود؟ مجرّد عدم مطالبه حق، یا تأخیر در آن براى مدّتى، موجب سقوط حق نمىشود مگر در صورتى که حق فىنفسه محدود به زمان معیّنى باشد. س 1573: شخصى ملکى را به قیمتى که مقدارى از آن نسیه بود فروخت و بعد ازآنکه مقدار نقد آن را دریافت کرد و مبیع را به مشترى تحویل داد، فرد دیگرى خواستار خرید همان مبیع به قیمت بیشترى شد، آیا جایز است بیع اول را فسخ نماید تا مبیع را به مشترى دوم به قیمت بیشترى بفروشد؟ بعد از آنکه بیع به نحو صحیح محقق شد التزام به عقد و وفا به آن بر فروشنده واجب است و تا زمانى که بر اساس یکى از خیارات حق فسخ نداشته باشد، فسخ معامله و فروش مجدّد مبیع به شخص دیگر توسط او جایز نیست. س 1574: زمینى را به شخصى فروختم به این شرط که پول آن را در طى چهار سال بپردازد، ولى ازهمان زمان معامله، از فروش زمین پشیمان شدم و بعد از گذشت یک سال از مشترى خواستم که زمین را به من برگرداند ولى او از انجام این کار امتناع ورزید، آیا راهى براى رجوع از این معامله وجود دارد؟ مجرّد پشیمانى از بیع بعد از معامله از نظر شرعى اثرى ندارد، بنابراین بعد از آنکه بیع به طور صحیح واقع شد، شرعا نسبت به انتقال مبیع به خریدار نافذ است و فروشنده حق ندارد مبیع را از او پس بگیرد مگر در صورتى که بر اثر تحقّق یکى از اسباب خیارات، خیار فسخ داشته باشد که در این صورت مىتواند بیع را فسخ نماید. س 1575: شخصى زمین مفروز خود را که داراى سند رسمى است با سند عادى و اسقاط جمیع خیارات فروخته است، ولى از اینکه سند رسمى به نام خود اوست سوء استفاده نموده و آن را دوباره به شخص دیگرى هم فروخته است، آیا بیع دوّم او صحیح است؟ بعد از تحقّق بیع زمین بر وجه صحیح و اسقاط همه خیارات، فروشنده حق فروش مجدّد زمین به شخص دیگر را ندارد، بلکه این معامله او فضولى بوده و منوط به اجازه مشترى اوّل است. س 1576: شخصى مقدارى سیمان از کارخانهاى خریدارى نموده است به این شرط که آن را به تدریج و در چندین نوبت تحویل بگیرد و تمام پول آن را هم پرداخت کرده است، بعد از آنکه خریدار مقدارى از سیمان را از کارخانه تحویل گرفت، قیمت آن در بازار به مقدار زیادى افزایش یافت، آیا کارخانه مىتواند معامله را فسخ نموده و از تحویل بقیه سیمان به خریدار خوددارى نماید؟ بعد از آنکه بیع به نحو صحیحِ شرعى محقّق شد اعم از اینکه بصورت نقدى باشد یا نسیه و یا بیع سلف، تا زمانى که فروشنده یکى از خیارات شرعى را نداشته باشد، حق ندارد معامله را بطور یک جانبه فسخ کند. س 1577: اینجانب خانهاى را با سند بیع عادى خریدم به این شرط که مقدارى از پول آن را بطور نقدى و بقیّه را تا موعد مقرّرى بپردازم و سند آن در مدّت سه ماه بطور رسمى به نام من شود، ولى من نتوانستم باقیمانده پول را در موعد مقرّر به فروشنده بدهم و او هم اعتراضى نکرد تا اینکه بعد از چهار ماه براى پرداخت آن مبلغ و دریافت مبیع به او مراجعه کردم، ولى او از تحویل آن خوددارى نمود و ادّعا کرد که معامله را بعد از انقضاء موعد پرداخت پول، فسخ کرده است، با توجه به اینکه بعد از فسخ معامله، پولى را که از من گرفته بود باز نگردانده و خانه را هم در این مدّت اجاره داده و اجاره را هم دریافت کرده است، آیا به مجرّد اینکه باقیمانده پول را در موعد مقرّر نپرداختهام او حقّ فسخ دارد؟ مجرّد عدم پرداخت مقدارى از قیمت خانه در موعد مقرّر به فروشنده، موجب ثبوت حق فسخ براى او نمىشود. بنابراین اگر منزل به نحو صحیح شرعى خریدارى شود، ولى تحت تصرف فروشنده باقى بماند و بدون اینکه حق فسخ داشته باشد آن را اجاره دهد، عقد اجاره او فضولى بوده و متوقف بر اجازه مشترى است و واجب است علاوه بر تحویل مبیع به مشترى، آنچه را هم که از مستأجر به عنوان مبلغ اجاره دریافت کرده است به او تحویل دهد مگر اینکه اجازه عقد اجاره را ندهد که در این صورت مىتواند اجرتالمثل تصرّف در آن خانه در مدّت مذکور را مطالبه نماید. س 1578: آیا فروشنده بدون ثبوت خیار، حقّ فسخ معامله را دارد؟ و آیا مىتواند بعد از تحقّق بیع، قیمت مبیع را افزایش دهد؟ حق انجام هیچیک از موارد مذکور را ندارد. س 1579: شخصى از فردى خانهاى را خریدارى کرده که او هم آن را از اداره مسکن خریده است و بعد از آنکه معامله تمام شد و فروشنده پول آن را از خریدار گرفت، اداره مزبور اعلام نمود که باید علاوه بر پولى که فروشنده به آن اداره پرداخت کرده است، مبلغى اضافى هم پرداخت شود، خریدار، فروشنده را از این مسئله آگاه کرد تا آن مبلغ اضافى را بپردازد والاّ بیع را فسخ مىکند و پول داده شده را هم پس خواهد گرفت، ولى فروشنده از پرداخت آن مبلغ اضافى امتناع ورزید و در نتیجه آن اداره هم مقرّر کرد که خانه مزبور به شخص دیگرى داده شود، در این صورت، خریدار براى گرفتن پولى که داده به چه کسى باید مراجعه کند؟ به آن اداره یا فروشنده و یا کسى که بتازگى خانه به او واگذار شده است؟ اگر بر اثر شرط و یا سبب دیگر معامله فسخ شود خریدار باید پول را از فروشنده مطالبه کند. س 1580: شخصى حیوانى را خرید و بعد آن را به بازار برد به این قصد که اگر مشترى براى آن حیوان یافت شد، آن را بفروشد و در غیر این صورت معامله را فسخ نماید، آیا با این قصد، حق فسخ براى او ثابت مىشود؟ در فرض سؤال که مبیع حیوان است تا سه روز از زمان معامله، خیار دارد. س 1581: چند نفر ملکى را از شخصى خریدهاند و در چندین نوبت مقدارى از پول آن را به او پرداختهاند و پرداخت مابقى آن هم مشروط به ثبت سند رسمى به نام آنان بوده است، ولى فروشنده در انجام آن کوتاهى کرده و از ثبت سند به نام آنان امتناع ورزیده و مدّعى فسخ بیع است، آیا او ملزم است به معامله عمل کند؟ یا اینکه فسخ معامله از جانب او صحیح است؟ تا زمانى که یکى از موجبات خیار از قبیل شرط یا غبن و یا غیر آنها براى فروشنده وجود نداشته باشد، فسخ معامله توسط او صحیح نخواهد بود بلکه باید به بیع عمل نماید و شرعا ملزم به ثبت رسمى آن ملک به نام خریداران است. س 1582: شخصى کالایى را از فردى خرید و بعد از آنکه مقدارى از پول آن را پرداخت نمود، همان کالا را با مقدارى سود به شخص دیگرى فروخت، ولى مشترى دوّم بعد از تصرّف در آن وقتى از سود فروشنده آگاه شد، اعلام نمود که از خرید آن پشیمان شده است، آیا فسخ معامله بر اثر آن جایز است؟ اگر یکى از اسباب خیار براى مشترى دوم وجود داشته باشد، جایز است معامله را فسخ کند والاّ جایز نیست.