مطابق فتوای مرجع عالیقدر حضرت آیت ا... خامنه‌ای (مدظله‌العالی) مسائل متفرّقه بیع س 1539: بعضى از افراد اقدام به فروش بعضى از املاک خود مىکنند به این شرط که دوباره آن را از همان مشترى به قیمتى بیشتر از قیمتى که خریده است خریدارى کنند، آیا این بیع صحیح است؟ این نوع بیع صورى و وسیلهاى براى دستیابى به قرض ربوى مىباشد و لذا حرام و باطل است، بله اگر ملک خود را بطور جدّى و به نحو صحیح شرعى بفروشند و سپس اقدام به خرید نقدى یا نسیه آن به همان قیمت یا بیشتر از مشترى نمایند، اشکال ندارد. س 1540: بعضى از تجّار به نیابت از تجّار دیگر اقدام به واردات کالا از طریق اسناد اعتبارى بانکى نموده و سپس به نیابت از آنان مبادرت به پرداخت قیمت کالا به بانک بعد از دریافت اسناد آن مىکنند و در برابر این کار درصد معیّنى را که قبلا بر آن توافق شده از آنان مىگیرند، آیا این معامله صحیح است یاخیر؟ اگر تاجر، کالا را براى خودش وارد کند و سپس آن را با سودى که به نسبت درصدى از قیمت کالا مشخص مىشود به کسى که مىخواهد، بفروشد، اشکال ندارد و همچنین اگر کالا را براى کسى که از او درخواست کرده است به عنوان جُعاله همراه با عوض و اجرت عمل که آن را به نسبت درصدى از قیمت کالا معیّن مىکند، وارد کند، اشکال ندارد. س 1541: بعد از وفات همسرم بعضى از لوازم منزل را فروخته و مبلغى روى پول آن گذاشتم و لوازم دیگرى خریدم، آیا استفاده از این لوازم در خانه همسر دوّمم جایز است؟ اگر لوازمى را که فروختهاید، ملک شما بوده، آنچه را هم که با پول آنها خریدهاید، ملک شما محسوب مىشود و در غیر این صورت، فروش آنها منوط به اجازه سایر ورثه مىباشد. س 1542: شخصى یک محل تجارى را از مالکى که آن را بدون اخذ پروانه ساخت از شهردارى، بنا نموده، اجاره کرده است و شهردارى جریمه تخلّف از قوانین ساختوساز در آن مکان را مطالبه مىکند، آیا این جریمه را باید مستأجر بپردازد یا مالک محل تجارى که آن را بدون پروانه ساخته است؟ پرداخت این جریمه بر عهده مالک است که در ساخت آن مکان از قوانین ساختمان سازى، تخلّف کرده است. س 1543: زمینى را از کسى که در آن تصرّف کرده و زراعت مىکند و آن را به موجب قانون اصلاحات اراضى نظام سابق بدست آورده است، خریدارى کردهام، ولى نمىدانم فروشنده، همان مالک شرعى آن است یا خیر؟ و مدّت زمان طولانى است که فوت کرده و ورثه او الآن پول آن را از من مطالبه مىکنند، حکم این مسئله چیست؟ امر زمینهاى اصلاحات ارضى تابع قانون مجلس شوراى اسلامى و مجمع تشخیص مصلحت نظام است. س 1544: ملکى را از شخصى خریده و به فرد دیگرى فروختم، ولى فروشنده بعد از آنکه قرارداد معامله را از من گرفت، اقدام به فروش مجدّد آن به شخص دیگرى نمود، با این فرض که من نمىتوانم ثابت کنم که او سند معامله را از من گرفته است، آیا معاملهاى که من انجام دادهام، صحیح است یا معاملهاى که او انجام داده است؟ با فرض تحقّق خرید از مالک به وجه صحیح شرعى، اختیار مبیع در دست مشترى است و فروش آن توسط او به هر شخصى که مىخواهد، صحیح است و فروشنده اوّل حق تصرّف در آن را ندارد و بیع مجدّد او به فرد دیگر فضولى و منوط به اجازه مشترى اوّل است. س 1545: من به فرزند برادرم قول دادم که قسمتى از زمین‌هایم را زمانى که تمام پول آن را به من پرداخت به او بفروشم، ولى به سبب بعضى از مشکلات ادارى سند زمین را قبل از بیع به نام او کردم و خود وى هم اقرار نمود که مالک زمین نیست، ولى بعد از مدّتى به استناد ثبت سند به نام او مبادرت به مطالبه زمین نموده است، آیا من باید خواسته او را اجابت کنم؟ مدّعى خرید زمین تا زمانى که تحقّق آن را بر وجه صحیح شرعى ثابت نکرده است، حقّى در آن زمین نخواهد داشت و با فرض اقرار صریح او به عدم مالکیّت هنگام ثبت سند به نام او، نمىتواند به سند آن ملک استناد کند. س 1546: شخصى مالک قطعه زمینى بوده که شرکت تعاونى اداره ما مبادرت به تصرّف و توزیع آن بین کارمندان اداره نموده است و همچنین از کارمندان هم مبلغى پول گرفته و ادّعا مىکند که آنها را به صاحب زمین داده و رضایت او را جلب کرده است، ولى بعضى از آنان ادّعا مىکنند که بطور مستقیم از مالک شنیدهاند که راضى نیست، از طرفى در آن زمین، مسجد و خانههاى مسکونى هم ساخته شده است، با توجه به مطالب مذکور سؤالات زیر را مطرح مىکنیم: 1- آیا نسبت به زمین مسجد و استمرار ساخت آن احتیاج به کسب اجازه از صاحب زمین است یا خیر؟ 2- تکلیف کارمندان نسبت به زمینهایى که خانههاى خود را در آن ساختهاند چییست؟ اگر ثابت شود که نمایندگان شرکت تعاونى (که مکلّف به خرید زمین از مالک بودهاند) به طریق صحیح اقدام به معامله کرده و رضایت مالک را تحصیل نمودهاند، خرید زمین توسط آنان از مالک محکوم به صحّت است و همچنین اگر هنگام تقسیم زمین بین کارمندان ادّعا کنند که آن را به نحو شرعى از مالک آن گرفتهاند، تا زمانى که کذب سخن آنان ثابت نشده است، گفته آنان و توزیع زمین توسط آنان حمل بر صحت مىشود و ترتیب اثر دادن به آن صحیح است و تصرّف در آن زمین براى کسانى که از شرکت مذکور گرفتهاند، اشکال ندارد و همچنین ساخت مسجد در قسمتى از آن زمین با اذن مشتریانى که در آن شریک هستند، اشکال ندارد. س 1547: شخصى از همسر شهیدى خواسته است که تقاضاى دریافت امتیازى را که به فرزندان شهدا در خرید ماشین داده مىشود، بنماید تا با خرید ماشین براى خودش از آن استفاده کند. همسر شهید هم به اعتبار اینکه قیّم فرزندان شهید مىباشد با آن موافقت کرده است، ولى فرزندان شهید بعد از خرید ماشین ادّعا مىکنند که متعلّق به آنان است زیرا خرید آن بر اثر امتیازى بوده که به آنان داده شده است. آیا این ادّعا مسموع است؟ اگر فروشنده ماشین آن را هر چند بر اثر ارائه گواهى امتیاز خرید، به خود مشترى فروخته است و او هم ماشین را براى خود و با مال خود خریده است، ماشین ملک او محسوب مىشود، هر چند ضامن قیمت امتیازى است که به خانواده آن شهید عزیز داده شده است. س 1548: زمینى را به وکالت از مالک آن با سند عادى به شخصى فروخته و مقدارى از پول آن را گرفتم و قرار شد بعد از پرداخت باقیمانده آن اقدام به ثبت رسمى سند به نام مشترى نماییم، ولى او باقیمانده پول را نپرداخت و در نتیجه سند رسمى ملک به اسم موکّل من باقى ماند و تا به حال در دفتر ثبت اسناد رسمى به نام مشترى نشده است. در خلال این مدّت مشترى، اقدام به ساخت بدون مجوّز چند مغازه در آن براى کسب و تجارت نموده است و به همین دلیل مالیاتهاى غیر قابل انتظارى مثل مالیات اجاره و تعاون به آن تعلّق گرفته است، در حالى که این زمین که دوازده سال پیش با سند عادى فروخته شده، یک زمین خالى بوده و بعلاوه در قرارداد بیع تصریح شده است که هنگام ثبت سند رسمى به نام مشترى همه هزینهها به عهده اوست، آیا مالیاتهاى مذکور، شرعا بر عهده فروشنده است یا خریدار؟ مالیات‌ها و هزینههایى که به اصل زمین و یا به فروش آن تعلّق گرفته، بر عهده فروشنده است و آنچه به ساختمانى که در زمین ساخته شده و یا به زمین بخاطر ساختمان سازى در آن تعلّق گرفته، بر عهده خریدار است که آن مغازههاى تجارى را در زمین ساخته است و اگر در ضمن عقد شرط و توافق شده که هزینه ها بر عهده یک طرف باشد باید به همان صورت عمل نمایند. س 1549: شخصى یک آپارتمان مسکونى را از فردى بطور نقدى و قسطى بعد از توافق دوطرف بر قیمت و شرایط بیع و اقساط خریده است و سپس آن را با همان شرایط به شخص دیگرى فروخته است، به این شرط که پرداخت مابقى اقساط آن به عهده مشترى دوّم باشد، آیا براى فروشنده اوّل عدول از شروط معامله و قرار داد قبلى جایز است؟ فروشنده بعد از تحقّق بیع حقّ عدول از آن و شروط آن را ندارد و همچنین اقدام مشترى به فروش مبیع به شخص دیگر قبل از پرداخت قسطهاى آن اشکال ندارد، ولى شرط پرداخت اقساط توسّط مشترى دوّم، صحیح نیست مگر آنکه فروشنده آن را قبول کند. س 1550: در یکى از فروشگاهها یک دستگاه تلویزیون براى فروش به هر کسى که قرعه به نام او در آید عرضه شده است، با من صدو سى نفر در این قرعه کشى شرکت کردهاند که قرعه به نام من در آمده و تلویزیون را خریدم، آیا این معامله صحیح است؟ و آیا استفاده از آن براى من جایز است؟ اگر انعقاد بیع بعد از اصابت قرعه به نام شما باشد، آن معامله و استفاده از مبیع اشکال ندارد. س 1551: شخصى یکى از زمینهاى خود را به فردى فروخته و مشترى هم آن را به شخص سومى فروخته است، با توجه به اینکه به هر یک از معاملههاى مربوط به آن زمین طبق قانون رایج، عوارض دولتى تعلق مىگیرد، آیا واجب است ابتدا فروشنده اوّل مبیع را به نام مشترى اوّل کند و سپس او اقدام به ثبت آن به نام مشترى دوّم نماید یا آنکه جایز است مستقیما آن را به نام مشترى دوّم کند تا مشترى اوّل از مالیاتهاى معامله، معاف شود؟ و اگر اقدام به ثبت آن به اسم مشترى اوّل کند، آیا ضامن ضررهایى که بر اثر مالیاتهاى مأخوذه به مشترى اوّل وارد مىشود هست یا خیر؟ و آیا بر او اجابت خواست مشترى اوّل، مبنى بر ثبت مستقیم مبیع به نام مشترى دوّم واجب است؟ فروشنده اول نسبت به ثبت زمین فروخته شده به نام مشترى اوّل یا دوّم تا زمانى که بر خلاف قانون، نباشد، مخیّر است و مىتواند از مشترى بخواهد که در عمل بر طبق قانون رایج، با او همراهى کند و او ضامن عوارضى که از مشترى اوّل در صورت ثبت زمین به نام او از وى گرفته مىشود نیست، همچنانکه ملزم به اجابت درخواست او نسبت به ثبت زمین بطور مستقیم به اسم مشترى دوم هم نمىباشد.