مطابق فتوای مرجع عالیقدر حضرت آیت‌ ا... خامنه‌ای (مدظله‌العالی)

 

شرایط خریدار و فروشنده

س 1475: اگر شخصى از طرف دولت یا به حکم حاکم، وادار به فروش زمین و لوازم خانه‏اش شود، آیا براى کسى که مى‏داند او مجبور به فروش شده، جایز است آنها را از او خریدارى کند؟

اگر وادار کردن او به فروش زمین و لوازم خانه به حق باشد و توسط شخصى که شرعا چنین حقّى را دارد، صورت بگیرد، خرید آنها توسط دیگران ازاو اشکال ندارد، در غیر اینصورت منوط بر این است که بعد از معامله، اجازه آن را بدهد.

س 1476: بعد از آنکه زید، مِلک خود را به عمرو، فروخت و پول آن را دریافت کرد و همچنین بعد از فروش آن توسط عمرو، به خالد و دریافت پول آن و مصرف آن در هزینه‏هاى او، حکم به توقیف و مصادره اموال زید شده، آیا این حکم، شامل مِلکى که قبل از آن توسط زید فروخته شده، مى‏شود و کشف از بطلانِ فروش آن مى‏کند؟

اگر ثابت شود که فروشنده بر اثر حکم حاکم نسبت به توقیف اموالش از زمان معامله، حق فروش آنها را نداشته و یا با آنکه ذوالید بوده ولى مالک مبیع نبوده بلکه مبیع از چیزهایى بوده که حاکم حق مصادره آن را‏ داشته، حکم مصادره که متاخّر از بیع است، شامل مبیع هم شده و حکم به بطلان بیعى که قبل از صدور حکم صورت گرفته، مى‏شود و در غیر این صورت، بیعى که قبل از صدور حکم انجام شده، مشمول مصادره اموال نشده و محکوم به صحت است.

س 1477: پیچیدگى روابط اجتماعى و مشکلات اقتصادى و اجتماعى مردم، گاهى آنان را وادار به انجام معاملات اضطرارى مى‏کند که زیانبار و غیرعادلانه و یا لااقل از نظر عرف مذموم محسوب مى‏شوند، آیا اضطرار از نظر شرعى موجب بطلان معامله است یا خیر؟

اضطرار از نظر فقهى ضررى به صحت و نفوذ معامله اعم از خرید و فروش و غیر آنها که همراه با رضایت و طیب خاطر باشد، نمى‏زند. ولى از نظر اخلاقى و انسانى برطرف دیگر واجب است که از شرائط به وجود آمده براى شخص مضطرّ سوءاستفاده نکند.

 
login